Zanieczyszczenie hałasem – realny problem, który dotyka również najmłodszych
Kiedy ostatni raz mieliście okazję wsłuchiwać się w całkowitą ciszę? Jeżeli mieszkacie w mieście lub w jego pobliżu, prawdopodobnie tego rodzaju doświadczenie jest Wam całkowicie obce. Eksperci biją na alarm: tzw. zanieczyszczenie hałasem stanowi coraz większy problem zdrowotny, a najbardziej cierpią najmłodsi. Dlaczego hałas negatywnie wpływa na rozwój dziecka? No i – jak możecie chronić przed nim swojego malucha?
Co oznacza zanieczyszczenie hałasem?
W marcu 2020 roku ukazało się sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska pt. „Hałas w środowisku w Europie”. Twórcy dokumentu poinformowali w nim, że aż 20% ludności Europy jest narażona na długoterminowe, szkodliwe dla zdrowia, poziomy hałasu, które skutkują m.in. rozdrażnieniem, zaburzeniami snu, pracy układu krążenia czy metabolizmu. Szczególną uwagę poświęcili sytuacji dzieci – według raportu hałas negatywnie wpływa na rozwój funkcji poznawczych u najmłodszych. Przykładowo: dzieci w wieku szkolnym mieszkające w pobliżu lotnisk wykazują spore problemy z czytaniem. A to tylko drobny przykład. Dziś, hałas, podobnie jak światło, jest z nami wszędzie. Jest tak wszechobecny, że prawie przestaliśmy go zauważać. Trudno od niego uciec nawet w nocy – słyszymy wówczas syreny karetek czy przejeżdżające nieopodal naszych mieszkań samochody. Za dnia – otaczają nas dźwięki dobiegające z ruchliwych ulic, z telewizora czy ze słuchawek bezprzewodowych. Nigdy do tej pory nie było wokół nas tak głośno. I jest to spory problem.
Dlaczego mózg dziecka (i dorosłego) potrzebuje ciszy?
To właśnie w ciszy ludzki mózg rozwija się i funkcjonuje najlepiej. Hałas czy intensywne dźwięki interpretuje bowiem jako zagrożenie – biologicznie rzecz biorąc to dla niego czynnik stresujący i tak właśnie na niego reaguje. W sytuacji stresu biologicznego mózg uwalnia do organizmu hormony, takie jak adrenalina czy kortyzol, które mają niebagatelny wpływ na nasze funkcjonowanie i zdrowie.
Jak hałas wpływa na dzieci?
Długotrwała bądź krótkotrwała, ale intensywna ekspozycja na hałas powoduje u dzieci takie objawy, jak:
Jak chronić dziecko przed nadmierną ekspozycją na hałas?
Idealnie, jeśli jesteś w stanie wprowadzić do dziecięcego planu dnia 1-godzinną przerwę od jakichkolwiek głośnych dźwięków.
Włączajcie telewizor tylko wtedy, gdy naprawdę coś na nim oglądacie. Postaraciej się, by nie chodził nieustannie w tle. Podobnie z radiem, komputerem, laptopem czy tabletem. Zadbajcie o naturalną ciszę w swoim domu. Jeśli nie jesteście do niej przyzwyczajeni, z początku może być to dla Was nieco dziwne i trudne doświadczenie, ale sami zobaczycie, jak błyskawicznie przyzwyczaicie się do takiego środowiska. Ludzki umysł czuje się w nim jak ryba w wodzie!
Jeśli macie taką możliwość, jak najczęściej zabierajcie malucha lub starsze dziecko w miejsca, w których króluje cisza – do parków, lasów czy bibliotek. Pomóżcie dziecku doświadczać ciszy od najmłodszych lat i czerpać z przebywania w niej przyjemność.
Przebywając w cichym miejscu na łonie natury, pobawcie się z dzieckiem w następująca zabawę:
Zamknijcie oczy i przez 1-2 minuty siedźcie w ciszy, nie rozmawiając. W tym czasie Waszym zadaniem jest jak najbardziej wytężać słuch i nasłuchiwać rozmaitych dźwięków: śpiewu ptaków, szumu wiatru, szelestu w zaroślach, a nawet burczenia we własnym brzuszku. Po zakończeniu nasłuchiwania porozmawiajcie o tym, co kto usłyszał.
W tym ćwiczeniu chodzi o uwrażliwianie dziecka na subtelne, naturalne dźwięki – uzmysłowienie mu, że one też istnieją, choć zwykle są zagłuszane przez hałas.
To prawdopodobnie najbardziej oczywista rada, ale i tak ją tutaj zaproponujemy. Jeśli mieszkacie przy ruchliwej ulicy albo w pobliżu lotniska, stacji kolejowej czy innego hałaśliwego miejsca, uszczelnienie okien może naprawdę odmienić Wasze codzienne funkcjonowanie, na lepsze, rzecz jasna.
W wyjątkowych sytuacjach, np. na zatłoczonej plaży, w trakcie remontu w domu, na koncercie czy w centrum miasta, możecie założyć dziecku na uszy specjalne słuchawki tłumiące hałas.
Na koniec jeszcze jedna, nieco bardziej ogólna, rada: starajcie się na co dzień obserwować swoją pociechę i to, jak reaguje na hałas. Dzieci, podobnie jak dorośli, mają różną tolerancję na dzięki. Puszczona z komputera piosenka dla jednego malucha będzie przyczynkiem do wesołego tańca na środku pokoju, a dla drugiego czymś silnie drażniącym nerwy.
