Warto się nudzić! O tym, dlaczego nuda to przyjaciel każdego dziecka
„Mamo, tato, nudzę się!” – który rodzic nie zna tego nieśmiertelnego hasła? Wokół nudy w życiu dzieci (ale i dorosłych) narosło wiele stereotypów. Dziś zamierzamy je zdementować i przekonać Cię, że dziecięcą nudę można nie tylko oswoić, ale wręcz uczynić z niej motor napędowy w procesie rozwoju pociechy.
Jak zazwyczaj podchodzimy do nudy?
W skrócie? Wszyscy – zarówno dorośli, jak i dzieci, najczęściej unikamy jej jak ognia. Kojarzy nam się z czymś smutnym, ze zgnuśnieniem, lenistwem, apatią. W świecie napędzanym przez obsesję produktywności takie zjawiska, jak chwilowy przestój, bezczynność czy pustka nie mają racji bytu. Dlatego staramy się wyeliminować nudę z naszego życia i z życia naszych dzieci. Zapełniamy ich plany dnia dodatkowymi zajęciami, a to nauką języków obcych, a to zajęciami tańca, pływania czy karate – lista nie ma końca. Obok takiego podejścia funkcjonuje również drugie, takie, w którym bagatelizujemy dziecięce narzekania na nudę. Mówimy „To niemożliwe! Przecież masz tyle zabawek!”, „Ja w Twoim wieku się nie nudziłam!” czy najgorsze: „Inteligentni ludzie się nie nudzą”. To ostatnie jest zresztą po prostu nieprawdą. Nie kto inny jak Albert Einstein mówił, że „monotonia i samotność spokojnego życia stymulują kreatywne umysły”.
Dlaczego warto zmienić podejście?
Specjaliści ds. rozwoju dzieci podkreślają, że nuda to naturalny stan psychiczny, jakiego doświadcza i powinien doświadczać każdy człowiek. Jest wręcz niezbędna do prawidłowego rozwoju młodego umysłu. Obecnie dzieci potrzebują jej prawdopodobnie bardziej niż kiedykolwiek. Dlaczego? Bo dorastają w świecie przeładowanym bodźcami, pośród elektroniki, migających obrazów, intensywnych dźwięków i wymuszonych cyfrowych interakcji.
Jakie są zatem pozytywne aspekty doświadczania nudy?
Gdy wszystkie zabawki są już rzucone w kąt, a na tablecie nie ma już ani jednej nowej gry, do głosu dochodzą te prawdziwie kreatywne pomysły. Pomysły, które można zrealizować w świecie rzeczywistym, pośród innych dzieci.
Uruchomione w wyniku nudy kreatywne myślenie rozwija umysł, każde szukać nowych rozwiązań, interesować się światem dookoła, wymyślać go na nowo, uczyć się nowych umiejętności.
Przeładowany bodźcami i intensywnie rozwijający się młody umysł potrzebuje tej wewnętrznej ciszy – chwili wytchnienia, podczas której będzie w stanie usystematyzować zdobyte informacje i przenieść je z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. W skrócie: dzięki nudzie jest w stanie efektywnie się uczyć. W tym sensie nuda jest maluchowi tak samo potrzebna jak sen.
Znowu – w dzisiejszym krzykliwym i głośnym świecie nie jest łatwo rozwijać swoje unikalne, wyjątkowe „ja”. Nuda sprzyja introspekcji, zanurzeniu się w swój wewnętrzny świat, zrozumieniu swoich potrzeb i swojej – budującej się – osobowości. Dzięki temu wszystkiemu w wieku dorosłym nasze dziecko będzie bardziej pewne siebie i mniej podatne na wpływy oraz ocenę z zewnątrz.
Nuda i samodzielne znajdywanie na nią sposobów uczą niezależności i samostanowienia o sobie. „Nie muszę polegać na pomysłach, które podsunie mi mama czy tata. Sam/-a znajdę sobie coś do zrobienia”. Takie podejście oducza bierności i zależności od innych.
Jak pomóc dziecku czerpać z nudy to, co najlepsze?
Wytłumacz maluchowi, że nuda jest stanem naturalnym, w którym nie ma nic złego. Zapewnij, że mama też czasami się nudzi i przekonaj, że nuda to okazja do tego, by trochę odpocząć lub poszukać własnych sposobów na robienie czegoś ciekawego. Nie bagatelizuj odczuć dziecka, nie odmawiaj mu prawa do nudy, a już na pewno nie wmawiaj, że „mądre dzieci się nie nudzą”.
Niech ją narysuje, odegra jej rolę, ułoży o niej piosenkę lub stworzy z plasteliny ludzika o imieniu „Nuda”. Nadanie formy trudnym emocjom pozwala je oswoić i lepiej sobie z nimi poradzić. Możecie również wspólnie stworzyć pacynkę Nudę i wykorzystywać ją do wspólnych zabawnych, ale i mądrych rozmów za każdym razem, gdy nuda zapuka do drzwi pokoju dziecka.
Nie próbuj na siłę po brzegi zapełniać jego czasu i nie rozwiązuj za niego problemów z nudą. Kiedy poczuje, że odpowiedzialność spoczywa na jego barkach, poczuje się ważne, poczuje, że ma moc, by samodzielnie znaleźć pomysł na tę trudną sytuację. To właśnie wtedy do małych główek przychodzą najciekawsze idee.
Specjaliści ds. rozwoju dzieci wskazują, że odczucie nudy często maskuje po prostu potrzebę bliskości. Gdy Twój maluch narzeka, że mu nudno i nie wie, co ma ze sobą zrobić, weź go na kolana, przytul, porozmawiaj. To pozwoli mu się wyciszyć, naładować bateryjkę pt. „potrzeba bliskości” i ze świeżą energią przystąpić do kolejnych zabaw.
Bywa także, że nuda jest efektem przebodźcowania lub zmęczenia. Zatroszcz się o to, by Twoja pociecha się wysypiała, spędzała sporo czasu w ruchu i na świeżym powietrzu oraz, by na co dzień nie miała zbyt długiego kontaktu z elektroniką (smartfon, tablet, komputer, telewizor), zwłaszcza po godzinie 20:00.
Choć w dzisiejszym świecie to coraz trudniejsze, postaraj się, by Twoja pociecha jak najwięcej czasu spędzała w sposób „analogowy”, a jej zabawki skłaniały raczej do twórczego działania niż do biernego korzystania z gotowego repertuaru zastosowań czy funkcji. Pamiętasz czasy, gdy Twoje dziecko było maluszkiem? Zwykłe garnki i drewniane łyżki wystarczyły, by stworzyć domową perkusję. Nie trzeba było kupować do tego celu gotowego zestawu perkusyjnego, który po godzinie intensywnej zabawy skończyłby na zawsze w kącie.
„Zdrowa” nuda jest niezbędnya do prawidłowego rozwoju dziecka. O ile nie przekształca się w nudę „chroniczną”, która przypomina bardziej apatię czy smutek, nie powinna budzić niepokoju. Po prostu: warto się nudzić! – w życiu dorosłym również.
