Metoda NVC w wychowaniu dziecka, czyli: jak (naprawdę) porozumieć się z małym człowiekiem?
Jak słuchać, a nie tylko słyszeć? Jak mówić, by zostać wysłuchanym? Dlaczego nasza komunikacja tak często charakteryzuje się niedopowiedzeniami, ocenianiem i szufladkowaniem, dlaczego tak często powoduje poczucie niezrozumienia, a nawet zranienia? Wszystkie te pytania adresuje metoda NVC – Nonviolent Communication, w Polsce znana jako PBP, czyli Porozumienie Bez Przemocy. Na czym polega i dlaczego warto oprzeć na niej swoją relację z dzieckiem?
Czym jest metoda NVC?
Ideą Porozumienia bez Przemocy jest stosowanie takich metod komunikacji, dzięki którym obie strony czują, że ich emocjonalne i psychologiczne potrzeby są zaspokajane. To komunikacja prowadzona z intencją realnego poznania drugiej osoby i budowania z nią głębokiej relacji.
Twórca metody NVC, amerykański psycholog Marshall B. Rosenberg, nazywał ją „językiem serca” i już sama ta nieformalna nazwa sporo może nam powiedzieć o Porozumieniu Bez Przemocy. Po pierwsze, jest to sposób komunikacji niezwykle bliski sercu, czemuś pierwotnemu, co wydarza się między ludźmi w sposób niezapośredniczony przez domysły, projekcje czy wyobrażenia na temat rozmówcy.
Po drugie, NVC w dużej mierze opiera się właśnie na języku – empatii, emocji, zrozumienia, delikatności i nieoceniania. To metoda dla rodziców (choć nie tyko – również dla partnerów, przyjaciół, a nawet znajomych z pracy), którzy są gotowi komunikować się z dzieckiem świadomie. Bo wprowadzanie NVC w życie wymaga konsekwencji, wytrwałości i sporej dozy samoświadomości, ale wszystkie te trudy wynagradza z nawiązką.
To działa w dwie strony, czyli o słuchającym i słuchanym
Niezwykle ważnym aspektem metody NVC jest jej dwukierunkowość. Komunikacja w tej formule opiera się z jednej strony na empatii, która powinna towarzyszyć słuchającemu, a z drugiej na szczerym wyrażaniu siebie, które z kolei powinno charakteryzować osobę słuchaną. W myśl tego powinniśmy więc być zarówno uważnym na potrzeby drugiej osoby, jak i także w jasny i otwarty sposób deklarować swoje potrzeby wobec innych. To bardzo ważne zawsze, ale w przypadku kontaktu z dzieckiem być może nawet bardziej niż zwykle, bowiem w ten sposób budujemy z pociechą relację partnerską, taką, w której nasze, rodziców, potrzeby są równie ważne jak potrzeby dziecka.
Model NVC
Model komunikacji w duchu Porozumienia Bez Przemocy opiera się na 4 filarach. Trzy pierwsze z nich (Obserwacja, Uczucia i Potrzeby) mogą być stosowane w oderwaniu od czwartej (Prośby) zawsze wtedy, gdy druga osoba oczekuje od nas jedynie wysłuchania. Pełny model stosujemy, gdy nasz rozmówca lub my sami chcemy, by została podjęta jakaś akcja, by w naszej komunikacji zaszła określona zmiana.
Oczywistym jest, że nie będziemy za każdym razem przypominać sobie w myślach każdego z tych elementów i według nich konstruować naszych wypowiedzi czy reakcje. Powinniśmy potraktować je bardziej jako drogowskazy, punkty odniesienia w naszej komunikacji z dzieckiem.
W komunikacji z drugim człowiekiem powinniśmy trzymać się faktów, a odrzucać swoje interpretacje tych faktów, założenia czy oceny. Specjaliści od metody NVC przywołują tu metaforę kamery. Rejestrujemy wydarzenia czy zachowania takimi, jakimi one faktycznie są. Gdy na przykład nasze dzieci się kłócą, powinniśmy na chłodno zbadać i neutralnym językiem opisać sytuację zamiast zakładać z góry, kto „zaczął” i decydować kto kogo powinien przeprosić.
Za obserwacjami powinna pójść analiza emocji, jakie pojawiły się w nas lub w drugiej osobie na skutek określonych wydarzeń czy zachowań. Ponownie: nie chodzi tu o ocenianie tych uczuć, a jedynie o uświadomienie ich sobie, nazwanie oraz zaakceptowanie – niezależnie od tego, czy sami je wyrażamy, czy są one nam przedstawiane przez drugą osobę.
Za każdą z emocji stoją określone potrzeby. Je także powinniśmy wyrazić lub wysłuchać, jak wyraża je względem nas druga osoba. To bardzo ważne w każdym rodzaju komunikacji, ale w rozmowie z dzieckiem zwłaszcza, bowiem choć dziecko dopiero uczy się rozumieć ciąg przyczynowo – skutkowy, jest na taką naukę bardzo otwarte. To argument, który bardzo dobrze przemawia do jego umysłu.
Jeśli celem komunikacji było jedynie wysłuchanie drugiej strony, zastosowanie modelu można zakończyć na etapie wyrażania potrzeb. Jeśli jednak wymagamy (lub druga strona tego wymaga) podjęcia jakiejś akcji, rozpoczęcia zmiany, całość musimy zakończyć jasnym wyrażeniem oczekiwań wobec drugiej strony, np. „Chciałabym, abyś po zabawie sprzątała po sobie zabawki”, „Nie szarp więcej swojej siostrzyczki za włosy”, „Następnym razem, gdy będziecie grać w grę, zamiast wyrywać bratu puzzle zgłoś się do mnie i ustalimy czas gry dla każdego z Was”.
NVC w wychowaniu dziecka – dlaczego warto stosować?
Porozumienie Bez Przemocy to świetna podstawa do komunikacji z dzieckiem na każdym etapie jego rozwoju. W przeciwieństwie do dorosłych maluchy nie są jeszcze „zanieczyszczone” utartymi sposobami myślenia, są przez to bardziej otwarte na określone sposoby rozumowania i postępowania. Dzieci mają też bardzo dużo potrzeb emocjonalnych oraz poznawczych i w naturalny sposób szukają sposobów ich zaspokojenia. Model NVC bardzo im w tym pomaga. A nam, rodzicom, umożliwia lepsze skomunikowanie się z własnymi pociechami i stworzenie z nimi głębszych, bardziej wartościowych relacji.
Dlaczego jeszcze warto oprzeć komunikację z dzieckiem na Porozumieniu Bez Przemocy?
