Higiena jamy ustnej od noworodka po przedszkolaka
Higiena jamy ustnej jest ważnym elementem dla zachowania zdrowych i pięknych zębów. Dlaczego jest istotne, by pielęgnację zacząć już od pierwszych dni życia? Dzieci, u których od małego zadbano o zęby mleczne, mogą cieszyć się zdrowszymi zębami stałymi. Ponadto pozwoli to uniknąć próchnicy, która jest częstą przyczyną utraty zębów w dorosłym życiu. Jak więc odpowiednio zadbać o ząbki najmłodszych? Jakich produktów używać i jak skłonić dzieci, by chętnie dbały o higienę jamy ustnej? Na te i inne pytania odpowie Agnieszka Stącel-Stępniewska, specjalista sklepu Dbam o Zęby.
Mimo, że zęby nie są jeszcze wyczuwalne, ich zalążki znajdują się już w dziąsłach. Dlatego pierwszym etapem pielęgnacji jest obserwacja. To niezwykle ważny element, który pozwala przyzwyczaić dziecko do dotyku wewnątrz jamy ustnej. – Rodzice za pomocą palca powinni zaglądać i kontrolować stan wyrostka zębodołowego. Wskazane jest także przemywanie dziąseł noworodka gazikiem namoczonym letnią wodą. Pielęgnacja zębów w taki sposób jest bardzo łatwa: wystarczy owinąć wacik wokół palca i delikatnie przetrzeć dziąsła. Pozwoli to usunąć resztki mleka i bakterie z jamy ustnej – tłumaczy ekspert.
Jeśli dziecko zacznie interesować się różnymi przedmiotami i będzie wkładało je do ust, warto dać mu do zabawy szczoteczkę. – Ważne jest, żeby szczoteczka była wąska i pokryta gumową warstwą – dziecko będzie ją gryzło i ssało, a dodatkowa ochrona pozwoli uniknąć zranienia dziąseł – podpowiada ekspert – Taki sposób na zapoznanie się ze szczoteczką w przyszłości spowoduje, że rodzicom łatwiej będzie umyć ząbki maluszkowi, który będzie kojarzył ten czas z zabawą i przyjemnością.
Okresem poprzedzającym pojawienie się pierwszego zęba jest ząbkowanie. To bardzo trudny czas zarówno dla bobasa, jak i dla rodziców. Dziąsła niemowlaka są wtedy bardzo wrażliwe, zdarza się, że dziecko ma podwyższoną temperaturę ciała, częściej płacze i jest niespokojne. – W tym czasie warto być w kontakcie z pediatrą, który indywidualnie doradzi jak załagodzić przykre objawy. Wskazane jest przemywanie dziąseł maluszka wacikiem namoczonym rumiankiem. Dobrym rozwiązaniem będą także specjalne żele na ząbkowanie np. Baby Gums Gel, który można stosować u dzieci już od 2 miesiąca życia. Dzięki odpowiednim szczoteczkom, np. Curakid 4260, będzie można dokładnie rozprowadzić żel, który uśmierzy ból maluszka – radzi Agnieszka Stącel-Stępniewska.
Najczęściej pierwszy ząb pojawia się miedzy 5 a 10 miesiącem życia dziecka. Jest to jednak bardzo indywidualna sprawa. Niezmienna jest jednak zasada pielęgnacji pierwszego ząbka. – Po pierwsze zalecam udać się do stomatologa, to dobry moment na pierwszą wizytę u specjalisty. Rodzice wprowadzają regularne mycie zębów u dzieci już od pojawienia się pierwszego ząbka. Mleczaka powinno czyścić się codziennie szczoteczką (np. Tello Kid 10400) ze śladową ilością pasty do zębów. Ważna jest tutaj konsekwencja, czyli wyrobienie nawyku u dziecka. Przyzwyczajony do codziennej pielęgnacji ząbka, maluszek będzie kojarzył ten proces ze znanym mu doświadczeniem, a nie z przymusowym zabiegiem higienicznym – tłumaczy specjalista.
Pierwsze czyszczenie ząbków nie należy do najprostszych. Ważne jest, żeby nie zrazić dziecka i dobrać narzędzia bezpieczne i delikatne. Jeśli pierwsza szczoteczka do zębów jest zbyt twarda i rani jego dziąsła, wtedy dziecko nie będzie chętne do mycia ząbków na całe lata! Dlatego należy wybierać szczoteczki miękkie o delikatnym włosiu.
Małe dzieci naśladują bliskie mu osoby, także podczas mycia zębów. Rodzice są dla nich dobrym przykładem, dlatego dobrze jest do mycia ząbków wprowadzać wspólne rytuały.
U małych dzieci warto wykorzystać moment, w którym dziecko będzie znajdowało się w stabilnym położeniu. Szczególnie łatwo wyczyścić ząbek przy zmianie pieluszki na stole do przewijania. Główka dziecka umieszczona na podgłówku będzie dobrze zabezpieczona przed obracaniem. Jedną ręką wystarczy delikatnie przytrzymać rączki maluszka, a drugą powoli i starannie umyć ząbek. Drugim sposobem jest wykorzystanie sytuacji, gdy dziecko leży na plecach. Za pomocą wolnej ręki można przytrzymać obie rączki i, pozostając w kontakcie wzrokowym z bobasem, delikatnie wyczyścić całą jamę ustną.
– Jeśli wyrobiło się u dziecka nawyk czyszczenia ząbków przy pojawieniu się mleczaków, nie powinno być problemu z ich dalszą pielęgnacją. Często w późniejszym czasie dzieci same sięgają po szczoteczkę i wkładają ją do buzi – mówi ekspertka.
Od 8 miesiąca życia dzieci mogą uczyć się pić z otwartego kubka. Niesie to za sobą szereg zalet. – Picie z otwartego kubka kształtuje prawidłowy nawyk oddychania i przełykania oraz zapobiega próchnicy. Dzięki tej metodzie dziecko rozwija czynnościowe położenie języka, które jest ważne przy prawidłowym ukształtowaniu szczęki i żuchwy, a także przyczynia się do odpowiedniego nawyku żucia, oddychania przez nos czy dobrej, wyraźnej wymowy. To także świetne zastępstwo dla picia z butelki, które kształtuje niewłaściwy wzór ssania – tłumaczy Agnieszka Stącel-Stępniewska.
Dzieci w wieku ok 2,5 lat myją ząbki samodzielnie, a dorosły pomaga je doczyścić. Ta kontrola jest bardzo ważna i musi być prowadzona do 8-9 roku życia. Małe dzieci dopiero rozwijają swoją motorykę i dlatego jeszcze nie są w stanie dokładnie umyć zębów, mają również problem z dokładnym wyczyszczeniem trudnodostępnych miejsc przy dziąsłach i w bruzdach okołozębowych, dlatego pomoc dorosłego jest niezbędna.
Można także potraktować mycie zębów jako „misję”, mówiąc: „Polujemy na małe bakterie w Twojej buźce…” – wtedy dziecko chętniej będzie oddawało się temu wieczornemu rytuałowi – podpowiada ekspert. W tym wieku powinny zmienić się także używane dotychczas produkty do pielęgnacji zębów. Pasty z większą zawartością fluoru będą odpowiednie do ochrony szkliwa. Można użyć past takich jak Sensiteeth Kid’s Toothpaste 500ppm czy smakowych (truskawkowych, miętowych) Curasept Biosmalto Baby-kid 1000 ppm. Do płukania jamy ustnej poleca się Sensiteeth Kid’s Mouthwash.
Dzieci w wieku przedszkolnym częściej stronią od mycia zębów niż wcześniej. Znaczącą rolę w higienie jamy ustnej spełniają przedszkola, gdzie codziennie po śniadaniu dzieci myją ząbki. Chodzi tu o wyrobieniu nawyku mycia zębów – jako ważnego elementu zachowania zdrowych zębów. Jednak w zapewnieniu zdrowych zębów najważniejsza rolę pełni rodzic – to on odpowiedzialny jest za zęby swojego dziecka! Dlatego kluczowe jest, żeby każdego dnia wieczorem, przed pójściem spać, szczotkować dokładnie ząbki. Należy nałożyć niewielką ilość pasty do zębów – wielkość ziarenka groszku jest wystarczająca. Następnie dziecko nie powinno już nic dojadać, a jeśli jest spragnione, powinno sięgnąć po wodę, najlepiej źródlaną, taką jak Mama i ja. Do 8 roku życia dziecka domywamy dzieciom zęby.
– Gdy zauważamy, że dziecko niechętnie z nami współpracuje, poleca się rodzicom zagadać dziecko, można zaśpiewać piosenkę, opowiedzieć śmieszną historyjkę czy przywołać ulubiony żart. Taki zabieg pozwoli odwrócić jego uwagę, a samo mycie zębów zejdzie na drugi plan. Bardzo ważne jest również regularne odwiedzanie stomatologa i leczenie zębów mlecznych jeśli pojawi się próchnica. Błędne jest myślenie, że mlecznych zębów się nie leczy.
Skuteczność higieny jamy ustnej poprawią odpowiednie dla przedszkolnego wieku produkty. Najważniejsze jest mechaniczne oczyszczenie zębów za pomocą odpowiedniej szczoteczki . Używanie szczoteczek z miękkim włosiem nie naruszy delikatnego szkliwa maluchów, a gęste i cienkie włókna zapewnią maksymalną ochronę zębów. Bardzo ważne jest, aby wielkość główki szczoteczki dopasowana była do dziecięcej buzi– Rodzice w tym okresie chętnie wybierają dla swoich pociech szczoteczki Curasept Junior i Tello Junior – podpowiada Agnieszka Stącel-Stępniewska.
Powyżej 6 roku życia, dobrze jest, jeśli pasty mają od 1000 ppm do 1450 ppm stężenia fluoru. Bogactwo minerałów, takich jak wapń czy hydroksyapatyt, będzie dodatkowym atutem, pozwalającym utrzymać jamę ustną przedszkolaka z dala od próchnicy.
Należy mieć także na uwadze wzmożoną podatność dziecka na choroby zakaźne – przedszkole jest miejscem, gdzie łatwo jest załapać infekcje. – W takich wypadkach polecam rodzicom mieć w domowej apteczce żel na afty, które często towarzyszą maluchom przy chorobach. Z aftami świetnie radzi sobie żel Sensiteeth Kids Aphthae. Po każdej infekcji należałoby zmienić również szczoteczkę do zębów.
Należy pamiętać, że najważniejszymi filarami zapobiegania próchnicy u dzieci jest odpowiednia dbałość o higienę jamy ustnej: dokładne, codzienne, mechaniczne czyszczenie zębów, prawidłowe odżywianie oraz stosowanie past do zębów zawierających fluor i remineralizujących szkliwo.
