Jak poprawić koncentrację u dziecka?
W dzisiejszym, przepełnionym bodźcami, świecie nie jest łatwo zachować skupienie – nawet nam, dorosłym, a co dopiero dzieciom! Dziś podpowiadamy, jak pomóc maluchom i nieco starszym pociechom wzmocnić oraz rozwijać koncentrację.
Jak kształtuje się koncentracja u dziecka?
Koncentracja nie jest czymś, z czym się rodzimy. To raczej zdolność naszego umysłu, która naturalnie rozwija się z czasem. Maluszki do 3. roku życia mają bardzo duży problem, by skupić się na jednej czynności dłużej niż minutę. Wiedzą o tym doskonale ich rodzice, którzy wieczorem padają ze zmęczenia, po tym jak przez cały dzień musieli nadążać za nieustannie meandrująca uwagą swojej malutkiej pociechy. Około 3. roku życia rozwój funkcji poznawczych u dziecka zaczyna błyskawicznie przyspieszać. To właśnie wtedy na dobre zaczyna kształtować się zdolność koncentracji. Między 4. i 5. rokiem życia dziecko jest w stanie skupić się na jednej czynności już przez ok. 15-20 minut. W wieku 6 lat dziecko potrafi koncertować się na zabawie już nawet godzinę. Co za ulga dla rodzica!
Na rozwój koncentracji u dziecka ma wpływ wiele czynników. Najważniejsze z nich to:
Jakie są objawy obniżonej koncentracji?
Jak już wspomnieliśmy, problem ze skupieniem uwagi jest całkowicie normalny u maluchów do 3-4. roku życia. Jak jednak wychwycić trudności z koncentracją u starszego dziecka?
Zwróć uwagę, czy Twoje dziecko:
Co robić, by poprawić poziom skupienia u dziecka?
Uporządkowana, niezagracona przestrzeń sprzyja koncentracji. Staraj się więc uczyć malucha porządku i odkładania rzeczy na miejsce. Ogranicz również ilość zabawek i innych przedmiotów będących w zasięgu wzroku. Starsze dziecko powinno z kolei pilnować porządku na swoim biurku. Warto również tak urządzić i udekorować pokój pociechy, by było w nim jak najjaśniej i jak najprzestronniej. Wybierz jasny kolor ścian i mebli, unikaj nadmiaru wzorów i koniecznie wstaw do pokoju zielone rośliny. Zieleń dobrze działa na pamięć i koncentrację, a pewne gatunki roślin, takie jak paproć, bluszcz czy figowiec dodatkowo oczyszczają powietrze.
Ogranicz ekspozycję dziecka na bodźce emitowane przez elektronikę: telewizję tablet czy smartfon. Oczywiście, nie da się (a nawet nie powinno się) całkowicie izolować dzieci od tego typu urządzeń. Warto jednak wprowadzić zasady używania ich w domu. Możesz na przykład ustalić godziny ciszy, czyli czas, kiedy wszyscy domownicy mają obowiązek wyłączyć urządzenia elektroniczne i skupić się na „analogowych zajęciach”, takich jak czytanie, malowanie, gotowanie czy gra w planszówki.
Nadmiar cukru i innych węglowodanów prostych powoduje nadwyżkę energii, którą dziecko w nieświadomy sposób próbuje z siebie wyrzucić. Trudno zachować koncentrację komuś, kogo wewnętrznie „nosi”. Dobrze zbilansowana dieta, pełna naturalnych produktów bogatych w witaminy, minerały i inne składniki odżywcze to podstawa prawidłowego rozwoju młodego umysłu. Nie zapominaj również o dobrym nawodnieniu. Na zawsze pożegnajcie słodzone soki i gazowane napoje. Zamieńcie je na dobrej jakości wodę – taką jak np. niegazowana woda źródlana Mama i ja.
Przewidywalność rzeczywistości i powtarzalność wydarzeń budują u dziecka poczucie bezpieczeństwa, a to jest mu niezbędne do prawidłowego rozwoju i – w konsekwencji – wspomaga jego możliwości poznawcze, w tym pamięć i koncentrację. Postaraj się więc zbudować w domu określony rytm dnia (inny w dni robocze, a inny w weekendy). Nie chodzi o to, by każdy dzień zapełniać dziecku zajęciami i nie dopuszczać do tego planu żadnej swobody. Warto raczej postarać się o pewne ramy, takie jak: „zwykle jemy śniadanie o tej porze, a kolację o tej”, „o 20:00 zaczynasz szykować się do spania”, „codziennie przed snem czytamy wspólnie książeczkę”, itd.
Zadbaj o to, by Twoje dziecko codziennie przesypiało odpowiednią ilość godzin, koniecznie w odpowiednich warunkach. Siedzenie do późna zostaw na wyjątkowe okazje, a na co dzień postaraj się, by Twoja pociecha odpowiednio wcześnie znalazła się w łóżku. Przed spaniem wywietrz pokój malucha, przygaś w nim światło i zadbaj o ciszę. Poczytajcie wspólnie książkę lub posłuchajcie audiobooka.
Odpowiednia dawka tlenu jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania umysłu. Dotyczy to osób w każdym wieku, ale dzieci zwłaszcza! Zachęcaj dziecko do zabaw na świeżym powietrzu, wychodź z nim często na spacery i piesze wycieczki. Jeśli Twoja rodzina może sobie na to pozwolić, przygarnijcie psa – to doskonały towarzysz takich aktywności i potencjalny wielki przyjaciel dziecka.
Czytanie relaksuje i rozwija wyobraźnię oraz zasób słów, ale także uczy koncentracji! W świecie zdominowanym przez media społecznościowe i kulturę wizualną, umiejętność skupienia się na słowie czytanym jest cenniejsza niż kiedykolwiek. Czytaj więc dziecku i buduj w nim nawyk czytania – zwłaszcza grubych powieści.
Staraj się zawsze znaleźć chwilę na pogłębioną rozmowę z dzieckiem – taką, w której macie czas tylko dla siebie, nie rozprasza Was telewizor czy ekran smartfona. Zdawaj maluchowi dużo pytań i uważnie słuchaj odpowiedzi. Dopytuj o szczegóły, poproś, by opisał Ci jakieś wydarzenie z przedszkola czy ze szkoły.
Poniżej znajdziesz konkretne ćwiczenia i zabawy, które pomogą Ci zadbać o funkcje poznawcze Twojej pociechy.
Pamiętaj, by stopniować trudność i długość ćwiczeń oraz dopasowywać je do możliwości swojego dziecka. Niech nie będą ani zbyt trudne, ani zbyt łatwe. Powinny motywować do wysiłku intelektualnego, ale nie zniechęcać do podejmowania trudu. No i przede wszystkim powinny mieć w sobie komponent zabawy!
Ćwiczenia na koncentrację:
To ćwiczenie można wykonywać w niewielkiej, np. 3-4-osobowej, grupie. Pierwsza osoba buduje zdanie, a kolejna je powtarza (nie musi być dokładnie tymi samymi słowami, chodzi o oddanie sensu) i dodaje następne od siebie. Każda kolejna osoba musi powtórzyć dotychczasową historyjkę i rozbudować ją o swoje zdanie. W wersji łatwiejszej zamiast budować i powtarzać całe zdania, można dokładać do całości tylko pojedyncze słowa.
Jedna osoba wypowiada słowo, a zadaniem kolejnej jest podać słowo rozpoczynające się na literę kończącą to poprzednie. Trzecia osoba podaje wyraz rozpoczynający się na literę kończącą wyraz podany przez osobę drugą. I tak dalej, i tak dalej. Na przykład: arbuz –> zatoka –> Adriatyk.
Dziecko ma za zadanie dokładnie przyjrzeć się swojemu pokojowi. Następnie wychodzi na korytarz. W tym czasie Ty ukrywasz jedną zabawkę lub inny przedmiot, po czym wołasz pociechę z powrotem do pokoju. Jej zadaniem jest odgadnąć, którego przedmiotu brakuje.
Wyklaskujesz rytm lub nucisz melodię, a zadaniem dziecka jest odtworzyć jedno lub drugie.
Ustalacie konkretne słowo, np. „księżniczka” lub „później”, a następnie zaczynasz czytać na głos dziecku książeczkę. Przed czytaniem umawiacie się, że maluch ma za zadanie klasnąć
w dłonie, gdy usłyszy ustalone wcześniej słowo.
Pokazujesz dziecku zdjęcie lub rysunek. Maluch ma jakiś czas, by dokładnie się mu przyjrzeć, po czym chowasz obrazek i prosisz pociechę, by opowiedziała jak najwięcej szczegółów z niego.
To bardzo przydatne ćwiczenie, które można wykonywać w każdej sytuacji: podczas podróży samochodem, robienia zakupów czy nawet w kolejce do lekarza. Zadajesz maluchowi zadanie w rodzaju: „wymień 10 kolorów/ zwierząt/ ptaków/ krajów/ imion na literę A itd.).
Poza tym świetnie sprawdzą się także:
