Odstawienie od piersi – jak i kiedy zakończyć naturalne karmienie?
Każda relacja pomiędzy dzieckiem i mamą jest wyjątkowa, również w kwestii karmienia. To, czy i jak długo decydujemy się karmić maluszka piersią, zależy od naszej decyzji, ale w pewnym sensie także od decyzji naszej pociechy. Prędzej czy później nadchodzi jednak moment odstawienia dziecka od piersi, chociażby po to, by zacząć rozszerzać jego dietę o stałe pokarmy. Jak przygotować się do tej chwili i spokojnie oraz bezstresowo przeprowadzić przez cały proces zarówno maluszka, jak i siebie samą? Porady w tej kwestii przygotowała Karolina Możdżeń, magister psychodietetyki i dietetyki klinicznej oraz ekspert marki Mama i ja.
Jak długo karmić piersią?
Karmienie piersią uznawane jest za najlepszą i najzdrowszą metodę dostarczania dziecku pokarmu. Rekomendują ją lekarze i dietetycy, zalecając, by karmić w ten sposób malucha przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy jego życia, a następnie opcjonalnie kontynuować przez kolejne 1,5 roku lub dłużej. Mleko mamy zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne maluszkowi do prawidłowego rozwoju. Co więcej, jest pełnowartościowe przez cały czas, niezależnie od tego, jak długo przebiega okres karmienia, a jego skład i zawartość samoistnie dostosowują się do bieżących potrzeb dziecka. Nie ma zatem konkretnej cezury czasowej wyznaczającej porę odstawienia malucha od piersi. Wszystko zależy od tego, czy mama i maluch są gotowi na ten ważny krok. A co jeśli któraś ze stron nie jest?
Gdy maluch sam podejmuje decyzję
Zazwyczaj dzieje się to w okolicy 2. roku życia, gdy w dziecku rodzi się poczucie własnego “ja”. Maluch potrzebuje wówczas silnie zaznaczyć swoją odrębność wobec mamy oraz innych otaczających go osób. Rozpoczyna proces usamodzielniania się, którego jednym z etapów jest utrata zainteresowania piersią mamy. Nazwa się to samoodstawieniem. Z perspektywy dziecka cały proces jest całkowicie naturalny i pozbawiony stresu związanego ze zmianą nawyków.
Inaczej bywa po stronie mamy. Niektóre kobiety traktują całą sytuację bardzo osobiście, czują się odrzucone i odstawione na boczny tor. Ważne, by w takiej sytuacji być dla siebie samej wyrozumiałą, ale jednocześnie starać się spojrzeć na sprawę chłodnym okiem. Odstawienie od piersi kiedyś musi nastąpić, a skoro maluszek jest zainteresowany pokarmami stałymi ma to same pozytywy: ciekawi go otaczający go świat, nowe kształty, smaki i zapachy a jego dieta będzie mogła być teraz jeszcze bardziej urozmaicona.
Wyjątek stanowi sytuacja, gdy maluch protestuje zbyt wcześnie, tzn. mniej więcej między 3. a 6. miesiącem życia. To zbyt wczesny wiek, by dziecko było w stanie świadomie podjąć jakąkolwiek decyzję, a zatem niechęć wobec karmienia piersią ma najprawdopodobniej jakieś podłoże medyczne. Wówczas warto przedyskutować sprawę z pediatrą lub z konsultantem laktacyjnym.
Gdy to mama uważa, że już czas
Nieważne z jakiego powodu jako mama zawsze masz pełne prawo podjąć decyzję o zakończeniu karmienia dziecka piersią. Niezwykle ważne jest jednak, by była to decyzja w pełni świadoma, przemyślana i samodzielna. Nie pozwól, by rodzina, przyjaciółki, tzw. opinia publiczna lub przejściowe trudności wpływały na to, czy oraz jak długo zamierzasz karmić piersią.
Jeśli ostatecznie zdecydujesz, że pora zakończyć wspólną mleczną przygodę, przygotuj odpowiednio siebie i dziecko do całego procesu. Pamiętaj, że z perspektywy maluszka, zwłaszcza na początku, może to być nieco trudne doświadczenie, któremu będą towarzyszyć silne emocje. Dzieci lubią rutynę, daje im ona poczucie bezpieczeństwa. Gdy część tej rutyny ulega zmianie, naturalnym jest, że wywoła to u pociechy małą dezorientację.
Jak pomóc maluszkowi pożegnać się z mlekiem?
Czasami odstawienie od piersi wynika z sytuacji losowych, takich, których nie można przewidzieć, np. choroby lub nagłej konieczności powrotu do pracy. Jeśli jednak nic takiego nie ma miejsca, daj sobie i dziecku trochę czasu na przeprowadzenie całego procesu, świadomie wszystko zaplanuj.
Odstawienie dziecka od piersi z dnia na dzień nie tylko będzie dla malucha źródłem ogromnego stresu, ale również zwyczajnie nie zda egzaminu. Dlatego działaj stopniowo. Na początek zrezygnuj z jednej pory karmienia – tej, do której Twoja pociecha jest najmniej przywiązana, np. popołudniowej. Jeśli maluszek dobrze zniesie tę zmianę, po jakimś czasie możesz zrezygnować z kolejnej pory – i tak aż do całkowitego pożegnania karmienia piersią. Obserwuj zachowanie i stan psychologiczny swojego dziecka. Jeśli trzeba, zatrzymajcie się na jakimś etapie dłużej lub nawet cofnijcie. Tempo zmian zawsze powinno być dostosowane do malucha. Stopniowe odchodzenie od naturalnego karmienia jest również wskazane ze względu na Twoje zdrowie. Działając w ten sposób, unikniesz fizycznych dolegliwości w rodzaju obrzękniętych, bolących piersi.
To wydaje się oczywiste, ale warto podkreślić, że karmienie piersią nie spełnia jedynie funkcji odżywiania. Zaspokaja również potrzebę bliskości u dziecka, daje mu poczucie bezpieczeństwa i spokoju oraz pomaga zbudować silną emocjonalną więź z mamą. Koniec naturalnego karmienia nie powinien więc oznaczać końca tej bliskości. Teraz jeszcze częściej niż zwykle przytulaj malucha, kładź się obok niego, bujaj w foteliku, okazuj miłość, troskę i wsparcie.
W początkowym etapie odstawienia malucha od piersi będziesz musiała stworzyć mu ciekawą alternatywę dla tego wyczekiwanego i stałego punktu dnia, jakim do tej pory było naturalne karmienie. Spróbuj zajmować w tym czasie jego uwagę zabawą, wspólnym spędzaniem czasu, bliskością. Zacznij intensywniej zapoznawać z otaczającym go światem. To już czas!
Pomóż maluszkowi przestawić się na nowe zasady. Zaznacz w łagodny sposób, że w jego życiu zachodzi zmiana. Możesz na przykład zakładać ubrania utrudniające dziecku dostęp do piersi, a karmienie przeprowadzać w kuchni, sadzając malucha w foteliku, a nie, jak do tej pory, kładąc się wraz z nim w przytulnym kąciku sugerującym odpoczynek i czas tylko we dwoje. Pora, by karmienie stało się wspólną zabawą, przygodą, a nawet nauką!
W parze z wprowadzaniem do diety dziecka pokarmów stałych powinno iść podawanie mu wody, najlepiej dedykowanej maluchom, źródlanej i nisko zmineralizowanej, np. takiej jak Mama i ja. Warto używać jej do pojenia maluszka w ciągu dnia, np. podczas spacerów, ale także do gotowania zupek czy rozcieńczania przecierów i musów.
Jeśli próbujesz odstawić od piersi nieco starszego malucha, świetnym pomysłem będzie rozmowa z nim na ten temat. Możecie na przykład przeglądać wspólnie specjalne książeczki poświęcone zakończeniu tzw. mlecznej drogi. Tłumacz dziecku, z czego wynika zmiana i jakie wspaniałe możliwości otwierają się przed nim, teraz gdy zaczyna próbować stałych pokarmów.
